dinsdag 27 oktober 2015

Recensie: Alles wat er was - Hanna Bervoets

Standaardtitelbeschrijving

Auteur: Hanna Bervoets
Titel: Alles wat er was
Uitgave: 2013, bij de uitgever Atas in Amsterdam
Druk: 2013
Pagina's: 284
Genre: psychologische roman

Samenvatting
Het verhaal gaat over Merel, een tv redactrice die samen met haar collega Barry en presentator Leo een wetenschappelijk programma opnemen over een kind dat er goed is in wiskunde, de 8 jarige Joeri. Dit doen ze in een basisschool, omdat ze Joeri sommen op het bord willen laten schrijven.
De moeder van Joeri, Nathalie en de leraar van Joeri, Kasper, zijn ook van de partij. Verder is de conciërge Kaylem er ook. Dan klinkt er buiten een enorme knal. Ze krijgen berichten van de autoriteiten die zeggen dat ze moeten blijven waar ze zijn, ramen en gordijnen dicht moeten doen en niet in de buurt van de ramen of deuren komen. Er is nog stromend water, net als elektriciteit, en er zijn veel boeken aanwezig. Mede hierdoor beslissen ze in de school te blijven. Later blijkt het dat er buiten een dikke mist is, waardoor ze niet meer naar buiten kunnen.
De eerste paar nachten slapen ze allemaal in de gymzaal, maar na een tijdje verdelen ze de kamers om meer privacy te hebben. Joeri brengt de boel een beetje tot leven, hij zorgt er voor dat iedereen speelt, en vrolijker wordt.
Op een gegeven moment vindt Merel een pillenkoker, en gaat op onderzoek uit. Ondertussen voelt Joeri zich buitengesloten door zijn moeder en Kasper, zijn leraar, doordat die twee vaak de nachten samen doorbrengen. Hij vlucht naar Merel voor aandacht, omdat hij haar vertrouwt en een fijn persoon vindt, maar Merel denkt dat dit een poging is om zijn moeder jaloers te maken. De moeder van Joeri wordt dan ook jaloers en boos op Merel, ook al is dat Joeri's bedoeling niet. Wanneer Merel en Joeri een spel spelen waarbij ze met een mat van de trap af moeten glijden, gaat het mis. Joeri raakt ernstig gewond en Natalie is woedend op Merel. Merel voelt zich schuldig en probeert aan de situatie te ontsnappen door bloed van de trap te gaan halen, en vindt weer een pillenkokertje.
Na een tijd besluiten Natalie en Kasper  de school te verlaten, met Joeri in een draagzak. Maar de andere vermoeden dat Joeri al dood is, aangezien hij veel te koud aanvoelt. Dit is ook het moment waarop relaties beginnen te ontstaan. De dagen beginnen heel snel te gaan, en Merel heeft steeds meer last van buikpijn. Barry, die Leo wilt veroveren, ziet in dat hij dit niet kan, en ziet geen doel meer in zijn leven. Hij schrijft een brief naar Merel en naar Leo, maar Merel mag de brief voor Leo niet lezen. Wanneer ze de brief stiekem leest, leest ze dat Barry verliefd is op Leo, maar dat hij snapt dat Leo voor Merel kiest. En nu wilt hij niet meer leven. 
De lezer komt er nu achter dat Merel zwanger is, en nu schrijft Merel ook naar een persoon, waarschijnlijk het ongeboren kind, in plaats van tot de lezer. Barry sterft, en Kaylem had hem hierbij geholpen. Dan beginnen Leo en Kaylem Barry’s lichaam op te eten. Later wurgt Merel Kaylem als wraak voor Barry, ook al wilde Barry het zelf. Hierna eten ze Kaylem ook op.
Leo geeft toe dat de pillen van hem waren, wanneer alleen hij en Merel over zijn. Dan zegt Leo dat hij hulp moet gaan halen voor Merel en de baby, omdat ze het anders niet overleven. 
In het laatste hoofdstuk vertelt Merel dat Leo al 8 dagen weg is, terwijl hij er maar 3 weg zou zijn. Ze vertelt over een reis naar North Dakota waar ze met haar ongeboren baby heen wilt gaan, maar dan geeft ze toe dat ze een hele koker pillen op heeft, en hierna sterft ze waarschijnlijk

Samen, maar toch alleen

Na het grote succes van Hanna Bervoets' boek 'Lieve Céline', waarvoor ze bekroond werd met de Opzij Literatuurprijs 2012 en alle positieve reacties op haar bundel 'Leuk zeg doei', gevuld met haar columns uit het 'Volkskrant magazine', is Bervoets weer terug met een nieuw meesterwerk. 'Alles wat er was', een spannende psychologische roman met als thema's isolatie en liefde, grijpt de lezer vast en laat hem/haar vervolgens achter met lastige vragen die niet beantwoord worden. Ook laat het de lezer nadenken over hoe hij/zij zich gedraagt. Het boek probeert wat te vertellen over hoe de normen en waarden veranderen in een situatie waarin mensen geïsoleerd zijn van de buitenwereld. Verder vertelt het wat over liefde en over hoe wij tegenwoordig denken over het belang van liefde. Ook 'Alles wat er was' is genomineerd voor de Opzij Literatuurprijs 2013, maar heeft deze helaas niet gewonnen. 

In 'Alles wat er was' vertelt Merel het verhaal van een groep mensen, inclusief haarzelf, die na een apocalyps proberen te overleven in een schoolgebouw. Na een knal hangt er een gevaarlijke mist buiten, die het hen verhindert naar buiten te gaan  Alles wat er was is weg en de wereld is voor hun totaal veranderd (waar Merel een flink aantal keer naar verwijst, vandaar de titel 'Alles wat er was'), maar het grootste probleem is de verdeeldheid. Er is geen groep overlevenden, maar kleine groepjes van een paar mensen die allemaal tegen elkaar zijn. De overlevenden kunnen niet met elkaar opschieten, maar ze keren zich haast tegen elkaar. Er beginnen slachtoffers te vallen en het is maar de vraag hoe lang de rest het volhoudt...
'Alles wat er was' vertelt over isolatie, uitsluiting en liefde op een spannende en originele manier. Het verhaal houdt de lezer geboeid van het begin tot het eind en laat hem/haar vervolgens achter met iets om over na te denken. Op welke manier gaan mensen zich anders gedragen als ze zich alleen voelen? Zijn we überhaupt ooit samen? Hoe belangrijk is liefde echt?
Ondanks de beperkte ruimte en personages, blijven er conflicten ontstaan en blijven er dingen gebeuren en deze dingen zijn spannend en interessant. Ook zijn er veel onverwachtse wendingen, maar dit komt echter niet door verkeerde verwachting. Door het boek heen worden vrij weinig verwachtingen gewekt. Het verhaal vindt eerlijk gezegd gewoon plaats, zonder al te veel verwachtingen te scheppen, maar hier let je bij dit verhaal niet echt op. Eerst zal je misschien denken dat dit boek juist veel verwachting schept, doordat dit boek soms stukken uit dagen uit de toekomst haalt, maar dit is niet het geval. De stukken zijn veel te vaag om echt een verwachting te scheppen en zijn volgens mij vooral bedoelt als iets wat je kan gebruiken om tijdens het lezen missende periodes in te vullen en uit te vogelen wat er precies gebeurd is. Ondanks al deze gebeurtenissen en acties zijn de dingen die gebeuren niet het belangrijkste en ook niet het sterkste element in deze roman, omdat er niet extreem veel gebeurt en wat er gebeurt, is ook niet bepaald ingewikkeld. De kracht ligt veel meer bij de psychologie en bij de betekenis van het boek en het meeste wat gezegd wordt is bedoeld om iets toe te voegen aan de boodschap van het boek.
De personages zijn op het eerste gezicht erg cliché, een typische jonge vrouw, een typische topsporter, een typische leraar, etc., maar naar mate je meer te weten komt over de personages worden ze steeds interessanter en bijzonderder. Opeens is de lieve, zorgzame moeder die Nathalie ooit was veranderd een totaal eigenzinnig, mysterieus persoon en zo verandert ook Merel van een normale vrouw met een normale baan naar een keiharde overlever. Deze veranderingen maken het verhaal veel interessanter om te lezen en geven daarnaast ook een gevoel van verrassing. Daarnaast geven deze speciale karakters mogelijkheden om speciale betekenissen te geven aan bepaalde situaties.
Ik vind dit boek onder andere spannend, maar dit is niet waar dit boek goed van wordt. De belangrijkste factor die dit boek een goed boek maakt, is de betekenis. Het boek is niet per se goed door het verhaal zelf, wat ook erg interessant is, maar door wat erachter schuilt, wat de auteur probeert te vertellen.

Als het aan mij lag, zou iedereen dit boek moeten lezen, puur omdat ik heel erg van boeken met betekenis en een achterliggende boodschap hou. Ik weet, daarentegen, dat niet iedereen hiervan houdt, dat sommigen veel liever een erg complex verhaal hebben. Voor die mensen valt dit boek natuurlijk niet aan te raden. Als jij echter veel meer waarde hecht aan de betekenis en boodschap van het verhaal, en als je het verhaal meer ziet als een middel om de boodschap over te brengen, dan is dit zeker een boek voor jou en raad ik je het zeker aan.


Alles wat er was - Hanna Bervoets
284 pagina's
Uitgegeven door Atlas in 2013

Recensent: Menno Breddels

Geen opmerkingen:

Een reactie posten