Leesverslag - De asielzoeker

Arnon Grunberg - De asielzoeker
Amsterdam 2003, 1e druk: 2003
352 pagina's

Genre: psychologische roman


Samenvatting
Het verhaal gaat over Christian Beck, een man die vooral in zijn eigen gedachtenwereld leeft. Hij gedraagt zich niet zoals ‘normale’ mensen zich gedragen, hij heeft zijn eigen ideeën en opvattingen over de wereld en de mensheid. Hij ziet zichzelf als een ontmaskeraar, het leven heeft volgens hem niets te bieden en geluk en hoop zijn volgens hem een doodlopende weg. Hij leeft liever een ongelukkig leven, dan zich de illusie te maken dat het leven zin heeft.
Het verhaal speelt zich op twee plaatsen af: in Eilat (Israël) waar Beck in het verleden woonde, en in Göttingen (Duitsland), waar hij tegenwoordig woont. Hij woont met zijn vriendin, die hij 'De vogel' noemt. Haar echte naam wordt niet genoemd in het verhaal. Hij beschouwt zijn vriendin als zijn vrouw, en noemt haar ook zo, hoewel ze nooit officieel getrouwd zijn. De vogel heeft niet de levensstijl van haar man, maar ze heeft geleerd er mee om te gaan.
Toen Beck en zijn vrouw jonger waren woonden ze een aantal jaar in Eilat, Israël. Ze zijn daar omdat zijn vrouw voor haar werk als laborante onderzoek doet in de woestijn. Beck was werkeloos. Hij was vroeger schrijver van thrillers, zo schreef hij bijvoorbeeld een bloederig verhaal over een aanslag op het bordeel Yab Yum in Amsterdam. In Eilat vult Beck zijn dagen met door de stad wandelen en het plaatselijke bordeel bezoeken. Dit is nogal opmerkelijk, omdat hij in geen jaren seksueel actief is geweest met zijn vrouw, maar wel naar prostituees gaat. De reden waarom hij niet meer met zijn vrouw naar bed gaat, is omdat hij haar als een plaatsvervangende moeder of zus is gaan zien, en zich dus niet seksueel aangetrokken tot haar voelt. Ook zegt hij dat er in een relatie geen fysiek contact nodig is, hij en zijn vrouw zijn volgens hem verbonden op mentaal gebied.
Omdat Becks vrouw een plaats bij de universiteit van Göttingen aangeboden krjigt om daar haar onderzoek af te maken, gaan Beck en zijn vrouw in Duitsland wonen.Beck vindt hier een baan als vertaler van gebruiksaanwijzingen. Zo leven ze jarenlang een beetje langs elkaar heen. Op een ochtend vertelt de Vogel dat ze ziek is, en na onderzoeken in het ziekenhuis blijkt dat ze kanker heeft, en niet meer zo lang te leven heeft. Vanaf dit moment neemt Becks leven een grote wending. Sinds hij zijn eigenlijk geluk volledig had afgezworen door zijn werkzaamheden als ontmaskeraar van de illusies van het leven, was er voor hem niets meer over gebleven om werkelijk in leven voor te blijven, behalve het zien van het leven van zijn vrouw en haar gelukkig maken, maar nu zou zij ook spoedig verdwijnen.
Becks vrouw vertelt hem op een dag dat ze met een asielzoeker gaat trouwen, zodat hij een verblijfsvergunning kan krijgen. Beck is eerst geschokt. Hij had het nooit voor mogelijk gehouden dat zijn vrouw met iemand anders zou trouwen, want ze was volgens hem eigenlijk zijn vrouw, maar zijn vrouw weet hem te overtuigen, omdat de asielzoeker ook haar hulp nodig zou hebben om in het land te komen. 
Becks vrouw trouwt met Raffi, een Algerijn. Ze gaan met z’n drieën in het huis van Beck en zijn vrouw wonen; de asielzoeker slaapt bij Beck’s vrouw in bed en Beck maakt een bed op onder de kapstok. 
In de tijd die Beck’s vrouw nog over heeft, wil ze graag nog wat dingen doen die ze nog nooit gedaan heeft. Zo wil ze bijvoorbeeld nog eens geitenkaas leren maken, en dus gaan Beck, zijn vrouw en de asielzoeker naar een boerderij in Frankrijk om in een week geitenkaas te leren maken.
Daarna gaat de Vogel heel snel achteruit, ze eet niet meer en drinkt niet meer. De dokters willen haar graag in het ziekenhuis houden, maar de Vogel wil graag thuis sterven. Diezelfde dag nog overlijdt ze.
Een paar maanden later wordt in Amsterdam een aanslag gepleegd in het bordeel Yab Yum, precies zoals Beck vroeger in zijn verhaal heeft beschreven, die een paar weken eerder in een tijdschrift gepubliceerd was. Een oplettende journalist merkt dit op en houdt een interview met hem, wat Beck al niet erg fijn vindt, maar het gaat nog wel. Nadat dit wel erg toevallige verband aan het licht wordt gebracht, wordt hij opeens bestookt met telefoontjes van tv-shows die hem willen interviewen over dit verband. Hoewel hij het niet van plan was, gaat Beck op een van de verzoeken in, en hij gaat naar een televisieshow in Nederland. In deze show legt de interviewer de schuld voor de aanslag bij hem, en ook rakelt ze een incident op van vroeger, Beck had namelijk lang geleden in Eilat een prostituee mishandeld. Beck weet niet wat hem overkomt, en loopt de show uit. Vanaf dit moment is hij echt een gebroken man.
Het boek eindigt met Beck die in de kleren van zijn vrouw buiten door de regen loopt. Hij gaat zitten op een bankje en denkt na over alles wat er in zijn leven gebeurd is en komt met een schok tot de ondekking dat hij zijn hele leven verloren is aan zijn ontmaskeringen.

Verwachtingen
Dit boek heb ik simpelweg gevonden door het op internet te vinden. Ik was aan het zoeken naar een boek dat ik kon lezen en dit boek ving gelijk mijn blik. Dit kwam allereerst al door de titel. Met al het nieuws over de vluchtelingen die naar Europa trokken leek dit me een erg geschikt boek voor deze specifieke tijd. Terwijl ik dit boek las heb ik echter ontdekt dat dit over alles behalve asielzoekers gaat, dus mijn verwachting op dat gebied is niet helemaal waargemaakt. Dit maakt voor mij eerlijk gezegd niet uit, want ik las het boek niet omdat het nou zo goed paste bij het recente nieuws. Ik las dit boek om de inhoud. Het idee van een man die illusieloos probeert te leven vond ik erg vernieuwend en interessant. Een levensstijl zoals dat ligt buiten mijn beleveniswereld en daarom leek dit mij een erg interessant boek. 

Motieven
Het belangrijkste motief in dit boek is volgens mij smeltend grondwater. Beck gebruikt dit als een metafoor voor zijn eigen leven. Op bergtoppen valt veel sneeuw en deze sneeuw smelt. Hierdoor komt de gesmolten sneeuw, oftewel het water in de rivier terecht. Volgens Beck gaat deze dan razend snel naar beneden via de makkelijkste weg mogelijk, om bij de bodem te komen. Beck ziet zijn leven net zo. Hij is smeltend grondwater dat naar de bodem (de diepste betekenis van de maatschappij) is geraasd, alleen maar om daar goed rond te kijken en daaruit te concluderen dat hij dit niets vindt. Hij kijkt dan omhoog, terug naar de weg waarlangs hij gekomen is en vraagt zich af of er misschien een andere, betere weg was die hij wel fijn had gevonden, maar dat kan nu niet meer, want hij is al op de bodem beland.
Dit motief wordt vaak gebruikt wanneer Beck weer begint over de ontmaskering van de illusies van het leven en dergelijke.

Een ander motief is het afwenden van het hoofd. Dit komt erg vaak terug in het verhaal, wanneer iemand zich zwak voelt of niet herkent wilt worden. Door je hoofd af te wenden ga je volgens het boek op in de massa en kunnen mensen je niet meer herkennen. Dit past erg goed bij Beck, sinds hij zo min mogelijk contact met andere mensen wil. Uit contact kan namelijk vriendschap, liefde en nog veel meer dingen die Beck ontmaskerd heeft als illusies van het leven ontstaan en dit probeert Beck te vermijden.

Tenslotte is een ander motief geweld. In het boek komt voortdurend geweld voor, in alle vormen. De ene keer vecht Beck met een prostituee uit het bordeel en de andere keer zijn Beck en zijn vrouw zwijgend aan het vechten met elkaar. Dit is omdat geweld een van de weinige dingen in het leven is die Beck geen illusie vindt, of hij is er gewoon nog niet aan toegekomen om ook dat te ontmaskeren.
Omdat geweld één van de weinige echte dingen is, zijn er momenten waarop Beck en zijn vrouw terwijl ze amper geluid maken elkaar heel veel geweld aan doen, terwijl ze het volgende moment gewoon weer met elkaar in de keuken gaan staan en wat met elkaar drinken alsof er niets gebeurd was. Dit is zo, omdat volgens Beck dingen zoals boos op elkaar zijn na een gevecht ook allemaal illusies van het leven zijn en dat dit totaal geen nut heeft.

Thema
Het thema van deze roman is vervreemding. Beck vervreemdt zichzelf van de maatschappij, door als ontmaskeraar van illusies door het leven te gaan. Hierdoor raakt hij al zijn vrienden, familie en mensen die om hem geven kwijt. In het begin vindt Beck deze vervreemding niet erg, omdat hij denkt dat hij liever illusieloos door het leven gaat dan gelukkig. Wanneer hij echter aan het eind van het boek in het park zit na te denken over wat er de afgelopen tijd in zijn leven gebeurd is, realiseert hij zich pas echt wat hij gedaan heeft en wat hij daardoor allemaal kwijt geraakt is.

Schrijfstijl
De schrijfstijl van Grunberg is een erg fijne schrijfstijl. Zijn taalgebruik is vrij makkelijk, waardoor de tekst erg vlot te lezen is. Ook houdt Grunberg erg van een ironische schrijfwijze. Verder is er niet zo veel speciaals over zijn schrijfstijl op te merken. De lengte van de zinnen is over het algemeen gemiddeld en deze zinnen lopen ook gewoon goed.

'Woede is een kwestie van exploderen en hij explodeert. Opnieuw. Hij is al zo vaak geëxplodeerd. Zijn exploderen is imploderen geworden.' (blz. 14)

Inhoud
Beck is een erg bijzonder en intrigerend personage en hij is dan ook de kracht van de personages in De asielzoeker. De andere personages daarentegen zijn niet zo speciaal of anders en er zitten een aantal cliché's bij, maar niet zo erg dat Grunberg er niet mee weg komt.
Bij De asielzoeker is het heel vaak zo dat de verteltijd langer is dan de vertelde tijd. Dit zie dan ook wel aan de gebeurtenissen in het boek, want er gebeurt uiteindelijk niet heel veel, maar dat is niet erg, want dat is niet wat het boek zo interessant maakt. Het boek wordt juist interessant door alle informatie en gedachtes die je leest. In dit boek wordt de lezer op de hoogte gehouden van bijna alles wat er gebeurt en bijna alles wat Beck denkt, waardoor de lezer zich erg in gaat leven in Beck.

Beoordeling
8.5/10 (Ik kon geen tabel toevoegen aan blogspot)
Volgens mij verdient dit boek een 8.5, doordat het een erg speciale roman is. De auteur heeft echt een hoogtepunt bereikt door het personage Beck te creëren, het is een creatief en speciaal karakter waar je niet zo vaak van hoort ('Ze lacht om haar eigen fantasie en Beck vlucht de trap op, maar niemand ziet iets aan hem, hij vlucht luchthartig, hij vlucht alsof het een grap is.' (blz. 231)).
Ook is het verhaal altijd interessant, ondanks dat er niet zo heel veel gebeurtenissen plaatsvinden. Verder werkt het verhaal gewoon heel goed en is het erg interessant om dit boek te lezen.

Bronnen
- De asielzoeker - Arnon Grunberg
- http://www.scholieren.com/boekverslag/55748
- http://educatie-en-school.infonu.nl/samenvattingen/17842-leesverslag-de-asielzoeker-arnon-grunberg.html
- http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/20ste/auteurs/lg20026.html
- http://www.huiswerkvrij.com/arnon-grunberg-de-asielzoeker/
- http://www.scholieren.com/boekverslag/64923